مانند هر سیستم برقی دیگری، کامپیوترها هم برای ارائه بهترین راندمان خود و افزایش طول عمرشان به دمای مناسبی نیاز دارند. اما خب سوالی که پیش می‌آید این است که دمای نرمال برای پردازنده (CPU) و کارت گرافیک (GPU) چیست؟ در این مقاله توضیح می‌دهیم که باید انتظار چه دمایی در مواقع مختلف از این دو قطعه داشته باشید تا بدانید که آسیبی به آن‌ها وارد نمی‌شود. همچنین به عواملی که می‌توانند بر دمای کامپیوتر اثرگذار باشند و همچنین راه‌های کنترل دمای پردازنده و گرافیک می‌پردازیم.
اولین نشانه‌ای که ممکن است به شما اخطار دهد یکی از اجزای سیستم بیش از حد داغ شده است، دمای کلی کامپیوترتان است. محدوده دمای ایده‌آل برای CPU در هنگام بازی بین ۷۰ تا ۸۵ درجه سانتی‌گراد است و دمای GPU باید زیر ۸۵ درجه نگه داشته شود. همچنین برای کارهای معمولی و روزمره، دمای CPU باید بین ۴۰ تا ۷۵ درجه سانتی‌گراد باشد. اگر دما از این مقادیر بالاتر رود، توصیه می‌کنیم که راه‌حل‌های خنک‌کننده را بررسی کنید تا عملکرد حرارتی بهینه شود.
البته در نظر داشته باشید که بسته به مشخصات سیستم شما، ممکن است این محدوده‌های دمایی که تعریف کردیم متفاوت باشند و ما به صورت کلی اظهار نظر می‌کنیم. سخت‌افزارهای مختلف ممکن است تحمل دمای متفاوتی را داشته باشند و در حداکثر دماهای مختلفی به صورت عادی کار کنند. می‌توانید محدوده دمای ایده‌آل برای سخت‌افزار خود را در وبسایت شرکت سازنده پیدا کنید.
درک محدوده دمایی مناسب
درک محدوده‌های دمایی مناسب، نسبت به میزان فعالیت CPU یا GPU شما، تغییر می‌کند. در اینجا خلاصه‌ای از شرایط مختلف آمده است:
- شرایط آزاد (idle): زمانی که کامپیوتر شما کار خاصی انجام نمی‌دهد و فقط دسکتاپ نمایش داده می‌شود. دمای ایده‌آل بین ۳۰ تا ۶۵ درجه سانتی‌گراد است.
- فشار کم: این حالت مانند اجرای بازی‌هایی با جلوه‌های بصری متوسط یا اجرای همزمان چندین برنامه است. در این حالت، دما اغلب بین ۵۰ تا ۷۵ درجه سانتی‌گراد متغیر است. برخی به این حالت، بار ۵۰ درصد هم می‌گویند.
- بار کامل: این حالت زمانی است که GPU در حداکثر حالت خود کار می‌کند، مثلاً هنگام اجرای بازی سنگین یا رندر سه‌بعدی. دماهای بین ۶۵ تا ۸۵ درجه سانتی‌گراد یا بیشتر طبیعی هستند، هرچند برخی از کارت‌های گرافیک بالا رده ممکن است کمی حرارت بیشتری تولید کنند.
| ایده‌آل | خوب | ریسکی | خطرناک | |
| پردازنده (آزاد) | کمتر از ۵۰ | بین ۵۰ تا ۶۵ | بین ۶۵ تا ۷۵ | بیشتر از ۷۵ |
| پردازنده (فشار کم) | کمتر از ۷۰ | بین ۷۰ تا ۸۰ | بین ۸۰ تا ۸۵ | بیشتر از ۸۵ |
| پردازنده (بار کامل) | کمتر از ۸۰ | بین ۸۰ تا ۸۵ | بین ۸۵ تا ۹۰ | بیشتر از ۹۰ |
| کارت گرافیک (آزاد) | کمتر از ۵۵ | بین ۵۵ تا ۶۵ | بین ۶۵ تا ۸۰ | بیشتر از ۸۰ |
| کارت گرافیک (فشار کم) | کمتر از ۷۵ | بین ۷۵ تا ۸۵ | بین ۸۵ تا ۹۰ | بیشتر از ۹۰ |
| کارت گرافیک (بار کامل) | کمتر از ۸۵ | بین ۸۵ تا ۹۰ | بین ۹۰ تا ۹۵ | بیشتر از ۹۵ |
پردازنده (CPU) مغز کامپیوتر شماست و تمامی محاسبات و دستورات را انجام می‌دهد. طبیعی است که در هنگام بارگذاری، از خود حرارت زیادی تولید کند، اما گرمای بیش از حد می‌تواند به مشکلات عملکردی و حتی آسیب دائمی منجر شود. GPU یا همان کارت گرافیک شما هم مسئول رندر تصاویر و ویدیوها است.
مانند پردازنده، GPU نیز در هنگام اجرای بازی‌ها یا برنامه‌های گرافیکی سنگین گرمای قابل توجهای تولید می‌کند. شما باید بسته به میزان کار پردازنده یا کارت گرافیک خود، در محدوده‌های ایده‌آل یا خوب باشید. همانطور که در جدول بالا هم مشاهده می‌کنید، دمای پردازنده در حالت آزاد و بلااستفاده حدود ۵۰ الی ۶۵ درجه سانتی‌گراد است و در حداکثر فشار باید زیر ۸۵ درجه باشد. در مورد کارت گرافیک باید بگوییم که در حالت آزاد دمای بین ۵۵ تا ۶۵ و در حالت بار کامل باید زیر ۹۰ درجه سانتی‌گراد باشد.
عوامل تأثیرگذار بر دمای پردازنده و کارت گرافیک
چندین عامل بر دمای CPU و GPU شما تاثیر می‌گذارند:
- دمای محیط: دمای اطراف شما بر عملکرد خنک‌کننده سیستم تاثیر می‌گذارد.
- جریان هوا در کیس: جریان هوای خوب در داخل کیس برای دفع گرما بسیار مهم است.
- خنک‌کننده CPU/GPU: کیفیت و کارایی خنک‌کننده‌های پردازنده و کارت گرافیک نقش بزرگی در مدیریت دما ایفا می‌کنند.
- اورکلاک (Overclock): اورکلاک کردن CPU یا GPU باعث افزایش دمای آن‌ها می‌شود، زیرا بیش از حد تعیین شده فعالیت می‌کنند.
- تجمع گرد و غبار: جمع شدن گرد و غبار در کیس می‌تواند جریان هوا را مسدود کند و گرما را به دام بیندازد.
نظارت بر دمای قطعات
شما می‌توانید بر دمای CPU و GPU و سایر قطعات کامپیوتر خود با استفاده از ابزارهای نرم‌افزاری مختلف مانند HWMonitor ،Core Temp یا MSI Afterburner نظارت کنید. بررسی منظم دماها، به ویژه در زمان پردازش‌های سنگین، کمک می‌کند تا گرم شدن بیش از حد قطعات را زودتر شناسایی کنید.
سوالی که در ادامه می‌خواهیم به آن پاسخ دقیق‌تری دهیم این است که چرا باید دمای قطعات کامپیوتر را بررسی کنیم؟ جواب این سوال به موارد زیر خلاصه می‌شود:
- عملکرد: گرم شدن بیش از حد می‌تواند به کاهش سرعت قطعات منجر شود؛ تا جایی که سرعت عملکرد خود را کاهش می‌دهند تا دما را پایین بیاورند که این امر بر راندمان کلی کامپیوترتان اثر منفی دارد.
- طول عمر سخت‌افزار: کار کردن مداوم در دماهای بالا می‌تواند طول عمر CPU و GPU شما را کوتاه کند.
- پایداری سیستم: گرم شدن بیش از حد می‌تواند به کرش، فریز شدن سیستم و خاموشی‌های غیرمنتظره منجر شود.
بنابراین یکی از کلیدی‌ترین مواردی که به خصوص در هنگام بازی کردن یا اجرای برنامه‌های سنگین روی کامپیوتر باید در نظر داشته باشید تا بتوانید بهترین راندمان را در مدت طولانی‌تری از سیستم خود بگیرید، کنترل دمای تمامی قطعات، به‌خصوص پردازنده و کارت گرافیک است.
جلوگیری از مشکلات مرتبط با گرما
برای جلوگیری از داغ شدن بیش از حد سیستم، نگهداری منظم و هوشمندانه ضروری است. مهم‌ترین موارد در این زمینه عبارتند از:
- جلوگیری از ورود گرد و غبار: همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، تجمع گرد و غبار می‌تواند گرما را داخل کیس نگه دارد. پس سیستم خود را مرتباً تمیز کنید تا از این مشکل جلوگیری شود.
- اورکلاک با احتیاط: اورکلاک را به صورت محدود یا با اقدامات خنک‌کننده اضافی انجام دهید.
- کاهش ولتاژ GPU: این کار مصرف برق و گرما را کاهش می‌دهد، اغلب بدون تاثیر بر عملکرد.
- بررسی موانع: مطمئن شوید که چیزی جلوی جریان هوا در اطراف کامپیوتر شما را نگرفته است.
- نظارت بر دما: ترجیحاً از نرم‌افزارهای تخصصی برای نظارت بر دماها استفاده کنید و در صورت نیاز، اقدامات لازم را انجام دهید.
- ترمیم خمیر حرارتی: استفاده مجدد از خمیر حرارتی بین CPU و خنک‌کننده می‌تواند به انتقال بهتر حرارت کمک کند.